Certyfikat: |
Linux Essentials |
---|---|
Wersja: |
1.6 |
Temat: |
4 System operacyjny Linux |
Cel nauki: |
4.1 Wybór systemu operacyjnego |
Lekcja: |
1 z 1 |
Wstęp
Niezależnie od tego, czy korzystasz z komputera w domu, na uczelni czy w przedsiębiorstwie, musisz podjąć decyzję wyboru systemu operacyjnego, z którego będziesz korzystać. Decyzja ta może zostać podjęta przez Ciebie, zwłaszcza jeśli jest to Twój komputer, ale możesz być również odpowiedzialny za dokonanie wyboru systemu operacyjnego w swojej firmie. Jak to często bywa, informacje o dostępnych opcjach pomogą Ci podjąć odpowiedzialną decyzję. W tej lekcji dostarczymy ważnych informacji, które pomogą Ci wybrać odpowiedni system operacyjny.
Co to jest system operacyjny?
Zanim zaczniemy naszą podróż w poszukiwaniu odpowiedniego systemu operacyjnego, należy wyjaśnić, co rozumiemy przez ten termin. System operacyjny jest sercem komputera i umożliwia uruchamianie w nim lub na nim aplikacji. Ponadto system operacyjny zawiera sterowniki umożliwiające dostęp do sprzętu komputerowego, takiego jak dyski twarde i partycje, ekrany, klawiatury, karty sieciowe itp. Często określamy system operacyjny skrótem OS (Operating System). Obecnie dostępnych jest wiele systemów operacyjnych zarówno do użytku na komputerach biznesowych, jak i na komputerach domowych. Aby ułatwić wybór, możemy je pogrupować w następujący sposób:
-
Systemy operacyjne oparte na systemie Linux
-
Enterprise Linux
-
Consumer Linux
-
-
Systemy operacyjne oparte na systemie UNIX
-
Systemy operacyjne oparte na systemie macOS
-
Systemy operacyjne oparte na systemie Windows
-
Windows Servers
-
Windows Desktops
-
Wybór dystrybucji Linuxa
Jądro i dystrybucje Linuxa
Mówiąc o dystrybucjach Linuxa, Linux to system operacyjny. Linux jest jądrem i podstawą każdej dystrybucji Linuxa. Oprogramowanie jądra Linuxa jest zarządzane przez grupę osób pod kierownictwem Linusa Torvaldsa. Torvalds jest zatrudniony do pracy nad jądrem Linuxa przez konsorcjum branżowe o nazwie The Linux Foundation (https://www.linuxfoundation.org/).
Note
|
Jądro Linuxa zostało po raz pierwszy opracowane w 1991 roku przez Linusa Torvaldsa, studenta z Finlandii. W 1992 roku pierwszy raz wydano jądra na licencji GNU General Public License w wersji 2 (GPLv2) - była to wersja 0.12. |
- Jądro Linuxa
-
Jak wspomniano wcześniej, wszystkie dystrybucje Linuxa działają na tym samym systemie operacyjnym, jakim jest Linux.
- Dystrybucja Linuxa
-
Kiedy mówi się o Red Hat Linux lub Ubuntu Linux, wówczas ma się na mysli odpowiednią dystrybucję Linuxa. Dystrybucja Linuxa zawiera jądro Linuxa i środowisko, które sprawia, że jądro jest użyteczne w taki sposób, abyśmy mogli z nim współdziałać. Jako minimum potrzebujemy przynajmniej powłoki wiersza poleceń, takiej jak Bash, a także zestawu podstawowych poleceń, które pozwolą nam uzyskać dostęp do systemu i nim zarządzać. Często oczywiście dystrybucja Linuxa będzie miała pełne środowisko graficzne, takie jak Gnome lub KDE.
Pomimo, że każda dystrybucja Linuxa działa pod kontrolą systemu operacyjnego Linux, dystrybucje mogą różnić się w zależności od wersji używanego systemu operacyjnego. Rozumiemy przez to wersję jądra Linuxa, która jest używana podczas uruchamiania dystrybucji.
Tip
|
Jeśli masz dostęp do wiersza poleceń Linuxa, możesz w łatwy sposób sprawdzić wersję jądra Linuxa, na którym pracujesz, po prostu przeglądając wydanie jądra (kernel release): $ uname -r 4.15.0-1019-aws |
Rodzaje dystrybucji Linuxa
Może wydawać się oczywiste, że zawsze uruchamiasz najnowszą wersję jądra Linuxa, ale nie jest to takie proste. Można z grubsza podzielić dystrybucje Linuxa na trzy grupy:
-
Dystrybucje Linuxa klasy Enterprise (korporacyjnej)
-
Red Hat Enterprise Linux
-
CentOS
-
SUSE Linux Enterprise Server
-
Debian GNU/Linux
-
Ubuntu LTS
-
-
Dystrybucje Linuxa dla konsumentów
-
Fedora
-
Ubuntu non-LTS
-
openSUSE
-
-
Eksperymentalne i hakerskie dystrybucje Linuxa
-
Arch
-
Gentoo
-
To oczywiście tylko bardzo mały wybór dystrybucji Linuxa, ale ogromnie ważna jest różnica między dystrybucjami enterprise, consumer oraz experimental oraz wiedza, dlaczego każda z nich istnieje.
- Linux klasy korporacyjnej (Enterprise Grade Linux)
-
Dystrybucje takie jak CentOS (Community Enterprise OS) są przeznaczone do użytku w dużych organizacjach korzystających ze sprzętu korporacyjnego. Potrzeby przedsiębiorstwa bardzo różnią się od potrzeb małego biznesu, hobbysty lub użytkownika domowego. Aby zapewnić dostępność swoich usług, firmy stawiają systemom operacyjnym wyższe wymagania dotyczące stabilności swojego sprzętu i oprogramowania, dlatego dystrybucje Enterprise Linux zwykle zawierają starsze wersje jądra i innego oprogramowania, o którym wiadomo, że działa niezawodnie. Dystrybucje często przenoszą ważne aktualizacje, takie jak poprawki bezpieczeństwa, z powrotem do tych stabilnych wersji. W zamian dystrybucje Enterprise Linuxa mogą nie obsługiwać najnowszego sprzętu konsumenckiego, ale raczej starsze wersje pakietów oprogramowania. Jednak podobnie jak w przypadku dystrybucji Linuxa dla użytkowników prywatnych, przedsiębiorstwa mają tendencję do wybierania dobrze zaprojektowanych komponentów sprzętowych i opierają swoje usługi na stabilnych wersjach oprogramowania.
- Linux dla konsumentów (Consumer Grade Linux)
-
Dystrybucje takie jak Ubuntu są bardziej przeznaczone dla małych firm lub użytkowników domowych i hobbystów, ponieważ korzystają oni zwykle z najnowszego sprzętu w swoich systemach. Takie systemy będą wymagały najnowszych sterowników, aby jak najlepiej wykorzystać nowy sprzęt, jednakże złożoność takiego sprzętu i sterowników rzadko spełnia potrzeby większych firm. Na rynku konsumenckim najnowsze jądro z najnowocześniejszymi sterownikami jest dokładnie tym, czego potrzebują użytkownicy, nawet jeśli nie wszystko zostało odpowiednio przetestowane. Nowsze jądra Linuxa będą miały najnowsze sterowniki do obsługi najnowszego sprzętu, który prawdopodobnie będzie w użyciu. Szczególnie w przypadku rozwoju Linuxa na rynku gier jest niezwykle ważne, aby ci użytkownicy mieli dostęp do najnowszych sterowników.
Note
|
Niektóre dystrybucje, takie jak Ubuntu, oferują zarówno wersje konsumenckie z najnowszym oprogramowaniem i raczej krótkim okresem otrzymywania aktualizacji, jak również wersje z tak zwanym wsparciem długoterminowym, w skrócie LTS (Long Term Support), które są także bardziej odpowiednie dla środowisk korporacyjnych. |
- Eksperymentalne i hakerskie dystrybucje Linuxa
-
Dystrybucje takie jak Arch Linux czy Gentoo Linux działają w oparciu o najnowocześniejsze technologie. Zawierają najnowsze wersje oprogramowania, nawet jeśli te wersje nadal zawierają błędy i nieprzetestowane funkcje. W zamian dystrybucje te używają modelu wydania kroczącego, który umożliwia im dostarczanie aktualizacji w dowolnym momencie. Dystrybucje te są używane przez zaawansowanych użytkowników, którzy zawsze chcą korzystać z najnowszego oprogramowania i mają świadomość, że w każdej chwili mogą wystąpić usterki, ale w takich przypadkach są w stanie sami naprawić swoje systemy.
Krótko mówiąc, jeśli rozważasz Linuxa jako system operacyjny i używasz sprzętu klasy korporacyjnej na swoich serwerach lub komputerach stacjonarnych, możesz wybrać zarówno dystrybucję Linuxa dla przedsiębiorstw, jak i dla klientów indywidualnych. Jeśli używasz sprzętu konsumenckiego i chcesz w pełni wykorzystać najnowsze innowacje sprzętowe, prawdopodobnie będziesz potrzebować odpowiedniej dystrybucji Linuxa, aby spełnić te wymagania sprzętowe.
Niektóre dystrybucje Linuxa są ze sobą powiązane, jak na przykład Ubuntu, który jest oparty na Debianie Linux i używa tego samego systemu pakowania (DPKG). Fedora, jako kolejny przykład, jest rodzajem środowiska testowego dla Red Hat Enterprise Linux, gdzie można sprawdzić potencjalne funkcje przyszłych wersji RHEL, zanim będą dostępne w dystrybucji dla korporacji.
Dystrybucji Linuxa jest o wiele więcej niż wymienione. Jedną z zalet Linuxa, jako oprogramowania open source jest to, że wiele osób może go rozwijać według swoich osobistych preferencji. W związku z tym istnieją setki dystrybucji. Aby zobaczyć więcej dystrybucji Linuxa, możesz odwiedzić witrynę internetową Distro Watch [https://distrowatch.com/]. Twórcy witryny wymieniają 100 najczęściej pobieranych dystrybucji Linuxa, co pozwala Ci porównać i zobaczyć, co jest obecnie popularne.
Cykl życia wsparcia dla systemu Linux (Linux Support Lifecycle)
Jak można się spodziewać, dystrybucje Enterprise Linux mają dłuższe cykle wsparcia niż wersje konsumenckie lub społecznościowe. Na przykład Red Hat Enterprise Linux ma wsparcie przez 10 lat. Red Hat Enterprise Linux 8 został wprowadzony na rynek w maju 2019 r., zatem aktualizacje oprogramowania i pomoc techniczna będą dostępne do maja 2029 r.
Wersje konsumenckie często mają wsparcie społeczności tylko za pośrednictwem forów, a aktualizacje oprogramowania są często dostępne tylko w trzech wersjach. Na przykład aktualizacje dla Ubuntu 19.04 pojawiają się wraz z wydaniem 19.10 i skończą się w styczniu 2020 roku. Ubuntu oferuje również edycje z długoterminowym wsparciem, znane jako edycje LTS (Long Term Support), które mają 5-letnie wsparcie dla oryginalnej wersji. W związku z tym do wersji 18.04 LTS będą dostarczane aktualizacje oprogramowania do 2023 roku. W związku z tym do wersji 18.04 LTS będą dostarczane aktualizacje oprogramowania do 2023 roku. Te wersje LTS sprawiają, że Ubuntu jest możliwą opcją klasy korporacyjnej z komercyjnym wsparciem oferowanym przez Canonical (firmę stojącą za marką Ubuntu) lub niezależne firmy konsultingowe.
Note
|
Dystrybucje Ubuntu używają numerów wersji opartych na datach w formacie RR.MM. Na przykład wersja 19.04 została opublikowana w kwietniu 2019 r. |
Linux jako Twój System Operacyjny
Używanie Linuxa jako systemu stacjonarnego może być trudniejsze w organizacjach, w których obsługa komputerów stacjonarnych koncentruje się na ofertach komercyjnych systemów operacyjnych. Jednak nie tylko wsparcie techniczne może okazać się wyzwaniem, ponieważ klient korporacyjny mógł również dokonać dużych inwestycji w rozwiązania programowe, które wiążą ich z określonymi systemami operacyjnymi dla komputerów stacjonarnych. Mając to na uwadze, istnieje wiele przykładów integracji komputerów stacjonarnych z systemem Linux w dużych organizacjach. Firmy takie jak Amazon mają nawet własną dystrybucję Linuxa pod nazwą Amazon Linux 2 [https://aws.amazon.com/amazon-linux-2/], która używana jest nie tylko na platformie chmurowej AWS, ale także wewnętrznie dla serwerów i komputerów stacjonarnych.
Używanie systemu Linux w małej firmie lub w domu staje się coraz łatwiejsze i może być satysfakcjonującym doświadczeniem, ponieważ eliminuje potrzebę licencjonowania i otwiera się na mnóstwo darmowego i otwartego oprogramowania dostępnego dla Linuxa. Przekonasz się również, że istnieje wiele różnych środowisk graficznych. Najpopularniejsze to Gnome i KDE, ale dostępne są także inne. Decyzja jest podejmowana na podstawie osobistego gustu i preferencji.
Używanie Linuxa na Serwerach
Używanie systemu Linux jako systemu operacyjnego dla serwerów jest powszechną praktyką w sektorze korporacyjnym. Serwerami opiekują się administratorzy specjalizujący się w systemie Linux. Nawet przy tysiącach użytkowników nie ma dla nich znaczenia, z którymi serwerami się łączą. System operacyjny serwera nie jest dla nich ważny i generalnie aplikacje klienckie nie będą się różnić między systemem Linux a innymi systemami operacyjnymi działającymi na zapleczu. Prawdą jest również, że im więcej aplikacji jest zwirtualizowanych lub umieszczonych w kontenerach w lokalnych i zdalnych chmurach, tym bardziej wybór systemu operacyjnego ma mniejsze znaczenie, a wbudowanym systemem operacyjnym jest prawdopodobnie Linux.
Linux w chmurze
Innym sposobem na zapoznanie się z systemem Linux jest wdrożenie go w jednym z wielu rozwiązań chmury publicznej. Posiadając konto u jednego z wielu dostawców usług w chmurze, można szybko i łatwo skonfigurować i wdrożyć wiele różnych dystrybucji Linuxa.
Systemy operacyjne inne niż Linux
Choć może się to wydawać niewiarygodne, istnieją systemy operacyjne, które nie są oparte na jądrze Linuxa. Oczywiście przez lata było ich wiele, a niektóre zeszły na dalszy plan lub upadły, ale nadal masz do wyboru inne opcje zarówno dla domu, jak i do biura.
Unix
Przed systemem operacyjnym Linux był system operacyjny Unix. Kiedyś Unix był sprzedawany wraz ze sprzętem. Obecnie na rynku dostępnych jest nadal kilka komercyjnych systemów Unix, takich jak AIX oraz HP-UX. Podczas gdy Linux był silnie inspirowany Unixem (i brakiem jego dostępności dla określonego sprzętu), to rodzina systemów operacyjnych BSD jest bezpośrednio oparta na Unix. Dziś FreeBSD, NetBSD i OpenBSD, wraz z kilkoma innymi powiązanymi systemami BSD, są dostępne jako wolne oprogramowanie.
Unix był intensywnie użytkowany w przedsiębiorstwach, ale wraz z rozwojem Linuxa nastąpił upadek Unixa. Wraz z rozwojem systemu Linux i poszerzeniem oferty jego wsparcia dla przedsiębiorstw, system Unix stopniowo zniknął z rynku. Solaris, pierwotnie opracowany przez firmę Sun, a następnie przejęty przez Oracle, niedawno także podzielił los Unixa. Był to jeden z większych systemów operacyjnych Unixa używanych przez firmy telekomunikacyjne, znany jako Telco Grade Unix.
Systemy operacyjne Unix to:
-
AIX
-
FreeBSD, NetBSD, OpenBSD
-
HP-UX
-
Irix
-
Solaris
macOS
System macOS (dawniej OS X) firmy Apple sięga 2001 roku. Oparty jest w dużej mierze na BSD Unix i wykorzystuje powłokę wiersza poleceń Bash. Jest to system przyjazny dla użytkownika, a zwłaszcza dla osób przyzwyczajonych do korzystania z systemów operacyjnych Unix lub Linux. System macOS oferuje dostęp do wiersza poleceń za pośrednictwem aplikacji terminalowej. Jeśli wykonamy wspomniane poniżej polecenie uname
, wówczas poznamy używany system operacyjny:
$ uname -s Darwin
Note
|
W tym przypadku używamy opcji |
Microsoft Windows
Nadal możemy powiedzieć, że większość komputerów stacjonarnych i laptopów jest oparta na systemie Windows. System operacyjny Windows odniósł prawdziwy sukces i od lat dominuje na rynku komputerów stacjonarnych. Chociaż jest to oprogramowanie własnościowe i nie jest bezpłatne, często przy zakupie sprzętu dołączana jest licencja na system operacyjny, więc jest to najłatwiejszy wybór. Istnieje szerokie wsparcie dla systemu Windows ze strony dostawców sprzętu i oprogramowania. Wiele aplikacji typu open source jest dostępnych nie tylko dla systemu Linux, ale także dla systemu Windows. Pomimo tego, przyszłość systemu Windows nie wygląda tak dobrze, jak kiedyś. Dzieje się tak, ponieważ obecnie sprzedaje się mniej komputerów stacjonarnych i laptopów, a nacisk kładzie się na rynek tabletów i telefonów. Ten jest zdominowany przez Apple i Androida, a Microsoftowi trudno jest zdobyć popularność na tym rynku.
Jako platforma serwerowa, firma Microsoft pozwala teraz swoim klientom wybierać między graficznym interfejsem użytkownika GUI (Graphical User Interface), a wersją opartą wyłącznie na wierszu poleceń. Oddzielenie GUI i wiersza poleceń jest ważne. W przypadku starszych serwerów Microsoft ładowanie GUI trwa bardzo długo, a później nikt tego GIU nie używa. Przykładem jest kontroler domeny Active Directory (Active Directory Domain Controller) firmy Microsoft. Użytkownicy używają go na stałe do uwierzytelniania w domenie, ale jest zarządzany zdalnie z pulpitów administratorów na komputerach lokalnych, a nie z serwera.
Ćwiczenia z przewodnikiem
-
Który projekt jest wspólnym komponentem dla wszystkich dystrybucji Linuxa?
CentOS
Red Hat
Ubuntu
Linux Kernel
CoreOS
-
Jakiego systemu operacyjnego używa firma Apple dla systemu macOS?
OS X
OSX
Darwin
MacOS
-
Czym dystrybucja Linuxa różni się od jądra Linuxa?
Jądro jest częścią dystrybucji, dystrybucji jako aplikacji otaczającej jądro, aby było użyteczne
Jądro to dystrybucja Linuxa
Wszystkie dystrybucje używające tego samego jądra są takie same
-
Które z poniższych rozwiązań jest środowiskiem graficznym w systemie Linux?
Mint
Elementary
Zorin
Gnome
-
Które komponenty systemu operacyjnego umożliwiają dostęp do sprzętu?
Sterowniki
Powłoka
Usługi
Aplikacje
Ćwiczenia eksploracyjne
-
Sprawdź aktualne wydanie jądra systemu Linux (jeżeli masz dostęp do wiersza poleceń).
-
Korzystając z preferowanej wyszukiwarki internetowej, znajdź i zidentyfikuj dostępnych dostawców chmury publicznej. Mogą to być AWS, Google Cloud, Rackspace i wiele innych. Wybierz jeden i zobacz, które systemy operacyjne są dostępne do wdrożenia.
Podsumowanie
W tej sekcji dowiedziałeś się, jak rozróżniać różne popularne dostępne systemy operacyjne. Omawialiśmy:
-
Systemy operacyjne oparte na systemie Linux
-
Systemy operacyjne oparte na systemie UNIX
-
Systemy operacyjne oparte na systemie macOS
-
Systemy operacyjne oparte na systemie Windows
W kategorii Linux możemy dodatkowo podzielić wybór na dystrybucje z długoterminowym wsparciem i te z krótszym cyklem wsparcia. Wersje LTS są bardziej odpowiednie do użytku biznesowego, a krótkoterminowe wsparcie jest skierowane do użytkowników domowych i hobbystów.
-
Dystrybucje Linuxa klasy Enterprise (korporacyjnej)
-
Red Hat Enterprise Linux
-
CentOS
-
SUSE Linux Enterprise Server
-
Debian GNU/Linux
-
Ubuntu LTS
-
-
Dystrybucje Linuxa dla konsumentów
-
Fedora
-
Ubuntu non-LTS
-
openSUSE
-
-
Eksperymentalne i hakerskie dystrybucje Linuxa
-
Arch
-
Gentoo
-
Odpowiedzi do ćwiczeń z przewodnikiem
-
Który projekt jest wspólnym komponentem dla wszystkich dystrybucji Linuxa?
CentOS
Red Hat
Ubuntu
Linux Kernel
X
CoreOS
-
Jakiego systemu operacyjnego używa firma Apple dla systemu macOS?
OS X
OSX
Darwin
X
MacOS
-
Czym dystrybucja Linuxa różni się od jądra Linuxa?
Jądro jest częścią dystrybucji, dystrybucji jako aplikacji otaczającej jądro, aby było użyteczne
X
Jądro to dystrybucja Linuxa
Wszystkie dystrybucje używające tego samego jądra są takie same
-
Które z poniższych rozwiązań jest środowiskiem graficznym w systemie Linux?
Mint
Elementary
Zorin
Gnome
X
-
Które komponenty systemu operacyjnego umożliwiają dostęp do sprzętu?
Sterowniki
X
Powłoka
Usługi
Aplikacje
Odpowiedzi do ćwiczeń eksploracyjnych
-
Sprawdź aktualne wydanie jądra systemu Linux (jeżeli masz dostęp do wiersza poleceń).
$ uname -r 4.15.0-47-generic
-
Korzystając z preferowanej wyszukiwarki internetowej, znajdź i zidentyfikuj dostępnych dostawców chmury publicznej. Mogą to być AWS, Google Cloud, Rackspace i wiele innych. Wybierz jeden i zobacz, które systemy operacyjne są dostępne do wdrożenia.
Przykładem jest platforma AWS, która umożliwia wdrażanie wielu dystrybucji Linuxa, takich jak Debian, Red Hat, SUSE lub Ubuntu, a także systemu Windows.